Polna przyjaciółka kobiet, czyli herbata idealna na te dni

Jasnota biała znana też jako "martwa pokrzywa", to wieloletnia roślina z rodziny jasnotowatych. Jej liście rzeczywiście przypominają pokrzywę zwyczajną, ale nie parzą – stąd potoczna nazwa. Kwitnie od maja do września, wydając charakterystyczne białe, wargowe kwiaty, które stanowią cenne źródło nektaru dla pszczół. Co ciekawe, młode liście jasnoty można dodawać do sałatek, a kwiaty – spożywać na surowo lub zaparzać.

To właśnie suszone kwiaty i liście jasnoty najczęściej wykorzystuje się do przygotowania herbat ziołowych, które mają szereg dobroczynnych właściwości.

Jasnota biała to roślina, która długo była niedoceniana, a dziś wraca do łask jako delikatne, ale skuteczne zioło wspierające zdrowie i samopoczucie. Jej działanie przeciwzapalne, uspokajające i wspomagające układ pokarmowy sprawia, że warto mieć ją w domowej apteczce – zwłaszcza w formie aromatycznej herbatki. I choć nie zastąpi leków, może być ich naturalnym uzupełnieniem, zwłaszcza w codziennej profilaktyce i dbaniu o dobre samopoczucie.

Z badań fitochemicznych wynika, że jasnota biała jest bogata w substancje biologicznie czynne, takie jak:

• flawonoidy (m.in. kemferol, kwercetyna, apigenina, luteolina) – o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym,
• garbniki – działające ściągająco i przeciwbakteryjnie,
• iridoidy – np. aukubina i katalpol, znane z działania przeciwzapalnego i przeciwbólowego,
• saponiny triterpenowe – wspomagające układ odpornościowy i poprawiające przyswajalność innych związków,
• olejki eteryczne – o działaniu antyseptycznym,
• kwasy fenolowe – w tym kwas rozmarynowy, chlorogenowy i kawowy, silne przeciwutleniacze.

Dzięki temu bogactwu związków jasnota wykazuje działanie prozdrowotne na kilku poziomach – i to nie tylko według tradycyjnych receptur, ale także w świetle współczesnych badań.

Dzięki zawartości garbników i związków przeciwzapalnych jasnota biała bywa też składnikiem domowych płukanek i toników do skóry trądzikowej. Napar można stosować jako kompres na podrażnienia, zaczerwienienia lub stany zapalne skóry.

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Współczesne badania (np. HPLC-MS analizy ekstraktów z jasnoty) wykazały obecność dużych ilości kwasu rozmarynowego i flawonoidów, które skutecznie neutralizują wolne rodniki. Dzięki temu jasnota może wspomagać ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym i spowalniać procesy starzenia się organizmu.

Wspieranie zdrowia kobiecego

Jasnota biała od wieków stosowana była jako zioło "dla kobiet" – zwłaszcza przy bolesnych miesiączkach, obfitym krwawieniu oraz stanach zapalnych dróg rodnych. Jej działanie ściągające i przeciwzapalne potwierdzają współczesne badania fitoterapeutyczne. Napar z jasnoty może łagodzić bóle menstruacyjne, zmniejszać uczucie napięcia i działać uspokajająco.

Wpływ na układ pokarmowy

Zawarte w jasnocie garbniki i irydoidy mogą wspomagać trawienie, działać ochronnie na błonę śluzową żołądka oraz zmniejszać dolegliwości takie jak biegunka, wzdęcia czy uczucie przepełnienia. Według badań farmakologicznych ekstrakty z jasnoty wykazują też działanie przeciwskurczowe i łagodnie rozkurczające.

Działanie wykrztuśne i osłonowe na drogi oddechowe

Saponiny obecne w roślinie wykazują właściwości wykrztuśne i mogą wspierać usuwanie zalegającej wydzieliny z oskrzeli. Dlatego jasnota bywa stosowana pomocniczo przy kaszlu, przeziębieniach i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych.

Właściwości uspokajające i wspierające sen

Jasnota działa łagodnie uspokajająco, co może wynikać z obecności niektórych flawonoidów i irydoidów. Napar z tej rośliny pity wieczorem może poprawiać jakość snu, redukować napięcie nerwowe i sprzyjać relaksowi.

Herbata z jasnoty białej – jak ją przygotować?

Najczęściej do zaparzania wykorzystuje się suszone kwiaty i górne liście jasnoty. Można je kupić w sklepach zielarskich lub samodzielnie zebrać i wysuszyć – najlepiej na początku kwitnienia, z dala od zanieczyszczonych terenów.

Przepis na napar:

• 1 łyżka suszu jasnoty białej (ok. 1,5–2 g)
• 200–250 ml gorącej (ale nie wrzącej) wody
• parzyć pod przykryciem 10–15 minut

Pić można 1–3 razy dziennie, w zależności od potrzeb. Napar ma delikatny, ziołowy smak z lekko słodkawą nutą. Dobrze komponuje się z melisą, lipą lub kwiatem bzu w mieszankach relaksujących.

Chociaż jasnota jest uznawana za zioło bezpieczne, warto zachować umiar. Zbyt duże dawki mogą działać nadmiernie ściągająco i drażniąco na żołądek. Nie zaleca się stosowania jasnoty w ciąży i podczas karmienia piersią ze względu na brak danych klinicznych. Osoby z chorobami przewlekłymi powinny skonsultować jej stosowanie z lekarzem.

Źródło:

• https://terazgotuje.pl/skladniki-i-produkty/news-nazywaja-ja-przyjaciolka-kobiet-mozna-z-niej-zrobic-herbate-,nId,7975495#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome
• https://apteline.pl/encyklopedia-ziol/jasnota-biala-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-i-zastosowanie?srsltid=AfmBOoqwFxF3gXWyMn1gzyg0pl8yXLFsMgJaYSqxxufNqdFS8DDc2ri7
• https://www.doz.pl/ziola/z1480-jasnota_biala